Khi bắt đầu nghĩ đến nuôi cá cảnh,tất cả mọi người đều bắt đầu nghĩ đến các vấn đề liên quan như : kích thước hồ,nguồn nước,chế độ chăm sóc,thức ăn,có mất nhiều thời gian để chăm sóc hay không...?rồi cuối cùng mới nghĩ đến loại cá nào.Có rất nhiều người mê cá cảnh tuy nhiên khi hỏi lý do sao không nuôi thì họ cho biết là rất mất thời gian,rất khó chăm sóc,cá chết hoài.họ dẫn chứng bằng chính họ đã từng nuôi và đã thất bại nên chán nản cho dù niềm đam mê cá cảnh vẫn rất nhiều.Tôi có anh bạn là đại gia và rất mê cá cảnh,có 1 căn nhà biệt thự rất đẹp,vườn cây toàn những loại đắt tiền có những cây trị giá cả trăm triệu nên anh ta đầu tư xây 1 hồ cá 3m x 18 m là chuyện dễ dàng nhưng không qua 1 sự tư vấn nào cả.Sau khi hoàn thành,cũng cho nước ngâm thật kỹ,xả nhiều lần sau đó đi mua ngay 1 bầy chép KOI hết hơn 20 triệu.sau 1 tuần sống khỏe thì bầy cá chết dần,khoảng 10 ngày sau thì chết đồng loạt.Bác làm vườn thì cho rằng nguyên nhân chính là do thức ăn và con giống.Bác lý luận cũng có lý "tui ở nhà quê,đào cái ao mấy ngày là thả cá xuống có sao đâu?có lọc liếc gì đâu?,nước xanh lè mà cá vẫn lớn cỡ bắp chân".Còn đây nước đang trong vắt,cho ăn mấy bữa chắc thức ăn dỏm nên cá không ăn,rồi cá giống có bệnh nên cá chết..lập luận có vẻ hợp lý.Do rất thích cá Koi nên anh bạn tiếp tục mua thêm 1 đợt nữa,2 đợt cá hết hơn 50 triệu.Rồi cảnh cũ lập lại,toàn bộ cá đều chết sạch.chán nản anh bạn bỏ hồ trống đến bây giờ.
Thường người bán cá chỉ tư vấn chung chung,ít khi giải thích cặn kẽ,họ chỉ mong bán được cá,còn các yếu tố liên quan họ không hướng dẫn kỹ càng,do họ sợ bạn sẽ không mua ngay mà để hôm khác thì chưa chắc bạn quay lại.
Người làm hồ kính thì họ chỉ am hiểu kỹ thuật làm hồ và theo các thông số thường gặp khi khách đặt hay thông dụng trên thị trường.Chứ họ không thể am tường kỹ thuật nuôi cá để tư vấn cặn kẽ.
Người bán thiết bị thì họ chỉ mong bán được những thứ họ có.Lọc hộp nhựa,nước chưa trong thì mua thêm cái nữa,rồi bán thuốc làm trong nước,rồi bán thuốc trị bệnh cho cá...họ ít khi nói cho bạn hiểu phải làm thế nào để có 1 hồ cá đẹp,nước trong,cá ít bệnh tật,mà thiết bị mua chỉ ở con số vừa đủ.
Do khá thân với 1 chủ tiệm làm hồ kính kiêm bán thiết bị dùng cho nuôi cá nên tôi hay ghé chơi và gặp rất nhiều khách hàng hầu như không có 1 chút kinh nghiệm nào để nuôi cá cảnh,thường là ra tiệm mua thêm bộ lọc,hỏi mua thuốc gì đó làm trong nước,than phiền ngày nào cũng phải hút phân cá bằng tay,rồi thay nước mà sao nước không trong?hồ 120 cm mà gắn 4 bộ lọc hộp,thay máy bơm mode AP2000 công suất 1600 lít /h,chỉ nuôi 3 con la hán mà phải thay nước mỗi ngày...trả giá cho kinh nghiêm thật là tốn kém.
Còn các trường hợp hồ xây trong nhà,hồ kính đủ kích cỡ thì tôi và những người bạn của tôi đều phải trả giá cho sự thiếu kinh nghiệm kỹ thuật khi bắt đầu nuôi cá cảnh.
Qua đó ta thấy được sự quan trọng của những yếu tố kỹ thuật liên quan đến quyết định nuôi cá cảnh.
Đầu tiên là phải chọn kích thước hồ sao cho phù hợp với căn nhà,vị trí đặt hồ cho thích hợp ngắm nhìn & chăm sóc.
Thứ 2 là tìm hiểu xác định loại cá muốn nuôi,số lượng có thích hợp với kích thước hồ.
Thứ 3 là phải thiết kế bộ lọc thật tốt để tạo 1 môi trường nước hoàn hảo cho hồ cá cảnh.cá phát triển tốt,ít mất công chăm sóc,ít bệnh tật,tuổi thọ cao,tạo nên yếu tố thẩm mỹ hoàn hảo mà khi nuôi cá cảnh ai cũng mong muốn được ngắm nhìn.
Yếu tố đầu thì hoàn toàn do người nuôi quyết định cho phù hợp.
Yếu tố thứ 2 thì có thể tham khảo tại cửa hàng bán cá hay bắt đầu nuôi từ ít đến nhiều sao cho hồ nhìn thoáng đãng không quá chật chội,nhưng không quá loãng.
Yếu tố thứ 3 tôi xin trình bày 1 số kinh nghiệm sau.
Hiện nay phong trào nuôi cá rất thịnh hành nên tôi xin bắt đầu bằng những hồ có kích thước nhỏ thông dụng.
Hồ nhỏ để nuôi cá cảnh nên có kích thước tối thiểu 60cm x 40cm x 40cm trở lên.Hồ thông dụng nhất hiện nay là hồ 120cm x 40cm x 50cm.Gần như tất cả các tiệm làm hồ hay bán thiết bị sẽ trang bị 2 bộ lọc hộp nhựa cho 1 hồ cá.Đối với người mới bắt đầu sẽ nghĩ như thế là đủ để hút sạch chất thải của cá và nước sẽ trong.Thực tế thì điều đó đúng trong mấy ngày đầu.Sau khoảng 1 tuần thì mới nảy sinh vấn đề nước không còn trong nữa mà lại hơi đục nhờ nhờ,có mùi tanh,cá biếng ăn...biện pháp đầu tiên là thay nước và hầu như mỗi ngày mới duy trì được sự sống cho cá và cải thiện được phần nào độ trong của nước.Đó chỉ là biện pháp nhất thời,làm mất rất nhiều thời gian mà không phải lúc nào cũng cho kết quả tốt.Lý do bộ lọc nhựa 1 ngăn chỉ mới đáp ứng được hiệu quả lọc cơ học nhằm loại bỏ những cặn bã rắn,chất thải khi còn ở kích thước lớn mà chưa hay chỉ đáp ứng được 1 phần nhỏ ở dạng lọc sinh học.
Trong 1 hồ cá thì chất thải của cá & thức ăn là nguyên nhân trực tiếp thải ra các chất độc hại như ammonia (NH3), nitrite (NO2-).Đây là 2 chất độc hại gây cá chết hàng loạt trong thời gian ngắn.để loại bỏ khỏi nước ta không thể dùng phương pháp lọc cơ học.
Môi trường nước mới luôn có những vi sinh có lợi (VSCL) & vi sinh có hại (VSCH) tuy số lượng không nhiều.Khi bắt đầu thả cá,chất thải & thức ăn sẽ phân hủy trong nước tạo ra các chất độc hại,số lượng (VSCH) sẽ góp phần làm tăng sự phân hủy & thải thêm các chất có hại.Do (VSCL) số lượng không nhiều nên không thể hấp thu hoàn toàn các chất có hại để làm sạch môi trường nước.Do vậy nên khi mấy ngày đầu qua đi là môi trường nước trở nên ô nhiễm,các chất thải sau khi được hút lên bông lọc cũng tan rã thành những phần rất nhỏ mà bông lọc không thể giữ lại được.Hồ nước lúc này trở nên mờ đục như sương mù,có mùi tanh,khai..
Hộp lọc nhựa 1 ngăn chỉ có 1 lớp bông lọc,phía dưới có thể có 1 ít san hô hay vật liệu lọc khác.do nước dơ được bơm lên rồi chảy thấm qua bông lọc,qua lớp vật liêu lọc rồi chảy xuống hồ nên không đủ thời gian cho (VSCL) phân hủy.ngoài ra do lớp vật liệu lọc bên dưới không được ngâm hoàn toàn trong nước nên số lượng (VSCL) cũng phát triển rất hạn chế.Xét hiệu suất thì hộp lọc nhựa chỉ đạt hiệu suất tối thiểu so với công suất máy bơm.Máy bơm có công suất 1000 lít/h thì chỉ được lọc 1 lần cho 1000 lít/h.Giá thị trường hiện nay bộ lọc bao gồm máy bơm + hộp lọc khoảng 100.000 đồng/bộ,ta dùng 2 bộ là 200.000 đồng.Cách giải quyết vấn đề này như sau.
Đặt tiệm kính làm 1 bộ lọc tràn 5 ngăn,bơm 2 đầu,thoát nước ở ngăn giữa (NG) tận dụng hết chiều dài của hồ ( hồ dài 120cm thì làm hộp lọc dài 100cm cao 15cm rộng 15cm )
hồ cá 120cm kính 5mm thường chỉ làm cao 50cm,phần kiềng hồ khoảng 42cm kể từ đáy cho an toàn nhưng bạn có thể yêu cầu làm cao tối đa 60cm nhưng phần kiềng hồ thì chỉ ở mức 45cm sử dụng kính 8mm.phần làm cao thêm này dùng để che bớt bộ lọc kính cho thẩm mỹ mà không ảnh hưởng đến độ an toàn của hồ
Nguyên lý gồm
Ngăn đầu tiên (N1) là ngăn lọc cơ học bao gồm bông lọc mịn,bông lọc thô & san hô (SH)hay các loại gốm,sứ lọc (SL) nước sẽ thấm qua vật liệu lọc (VLL) dâng lên và tràn qua N2 (lọc sinh học)thấm qua bông lọc mịn,bông lọc thô,SH,SL,than hoạt tính..dâng lên & tràn qua NG tại ngăn này ta chỉ có bông lọc mịn.
Xét hiệu suất cùng 1 máy bơm thì tổng lưu lượng nước sẽ được lọc 3 lần trong 1 giờ.Nơi trú ngụ cho vi sinh được ngập hoàn toàn trong nước,diện tích cho vi sinh phát triển & phân hủy chất thải trong 2 ngăn gấp nhiều lần so với hộp lọc nhựa.Giá thành 1 bộ lọc bằng kính kích thước như trên khoảng 90.000 đồng/bộ.Máy bơm rời có cùng công suất khoảng 65.000 đồng/cái.tổng chi phí cho bộ lọc loại này là 220.000 đồng.chỉ riêng hiệu quả lọc cơ học đã gấp 3 lần so với bộ lọc hộp nhựa.Do lưu lượng nước đước lọc tốt,diện tích tiếp xúc không khí tăng cao nên có thể không cần đến máy oxy nếu nuôi mật độ vừa phải.
Nên sử dụng máy AP2000 thay cho mode 2500 thông dụng của bộ lọc nhựa,giá khoảng 80.000 đồng,để có công suất cao,hệ thống ống dẫn dùng bằng ống nước nhựa phi 21 nên chắc chắn & gọn hơn ống dạng ruột gà không đẹp,độ bền thấp,hay đóng cặn làn nghẹt ống.giá thành có tăng lên chút đỉnh (30.000 đồng cho 2 bơm)nhưng hiệu quả lâu dài xứng đáng hơn rất nhiều
Hồ mới nên đợi cho khô keo vài ngày rôi bắt đầu cho nước súc rửa sạch hồ.Cho nước mới theo ý muốn,cho bộ lọc chạy ngay.nếu có nước cũ,bông lọc,san hô từ hồ cá khác bỏ qua là tốt nhất.Nếu không có thể mua 4 gói men vi sinh cho vào.thả 1 ít cá chép mồi nhằm tạo chất thải cho vi sinh phát triển.theo dõi trong 10 ngày đầu thấy nước trong,không có mùi & trong hơn những ngày đầu thì có thể thả cá muốn nuôi.
Có thể rút ngắn thời gian thả cá khoảng 5 ngày bằng cách cho thêm chế phẩm men vi sinh,theo dõi thường xuyên,thay nước 30% mỗi ngày trong 10 đến 15 ngày đầu.
Ngoài ra còn rất nhiều hệ thống lọc tân tiến hơn nhưng xét góc độ người mới chơi cá cảnh và giá thành thì đây có lẽ là giải pháp tốt nhất.
Bài này TPA đã post bên ABV nay gởi lại SVC để anh em tham khảo.
Sẽ có rất nhiều câu hỏi xoay quanh vấn đề này,các bạn mới chơi cá cứ đặt câu hỏi mình sẽ trả lời hết khả năng.
Thường người bán cá chỉ tư vấn chung chung,ít khi giải thích cặn kẽ,họ chỉ mong bán được cá,còn các yếu tố liên quan họ không hướng dẫn kỹ càng,do họ sợ bạn sẽ không mua ngay mà để hôm khác thì chưa chắc bạn quay lại.
Người làm hồ kính thì họ chỉ am hiểu kỹ thuật làm hồ và theo các thông số thường gặp khi khách đặt hay thông dụng trên thị trường.Chứ họ không thể am tường kỹ thuật nuôi cá để tư vấn cặn kẽ.
Người bán thiết bị thì họ chỉ mong bán được những thứ họ có.Lọc hộp nhựa,nước chưa trong thì mua thêm cái nữa,rồi bán thuốc làm trong nước,rồi bán thuốc trị bệnh cho cá...họ ít khi nói cho bạn hiểu phải làm thế nào để có 1 hồ cá đẹp,nước trong,cá ít bệnh tật,mà thiết bị mua chỉ ở con số vừa đủ.
Do khá thân với 1 chủ tiệm làm hồ kính kiêm bán thiết bị dùng cho nuôi cá nên tôi hay ghé chơi và gặp rất nhiều khách hàng hầu như không có 1 chút kinh nghiệm nào để nuôi cá cảnh,thường là ra tiệm mua thêm bộ lọc,hỏi mua thuốc gì đó làm trong nước,than phiền ngày nào cũng phải hút phân cá bằng tay,rồi thay nước mà sao nước không trong?hồ 120 cm mà gắn 4 bộ lọc hộp,thay máy bơm mode AP2000 công suất 1600 lít /h,chỉ nuôi 3 con la hán mà phải thay nước mỗi ngày...trả giá cho kinh nghiêm thật là tốn kém.
Còn các trường hợp hồ xây trong nhà,hồ kính đủ kích cỡ thì tôi và những người bạn của tôi đều phải trả giá cho sự thiếu kinh nghiệm kỹ thuật khi bắt đầu nuôi cá cảnh.
Qua đó ta thấy được sự quan trọng của những yếu tố kỹ thuật liên quan đến quyết định nuôi cá cảnh.
Đầu tiên là phải chọn kích thước hồ sao cho phù hợp với căn nhà,vị trí đặt hồ cho thích hợp ngắm nhìn & chăm sóc.
Thứ 2 là tìm hiểu xác định loại cá muốn nuôi,số lượng có thích hợp với kích thước hồ.
Thứ 3 là phải thiết kế bộ lọc thật tốt để tạo 1 môi trường nước hoàn hảo cho hồ cá cảnh.cá phát triển tốt,ít mất công chăm sóc,ít bệnh tật,tuổi thọ cao,tạo nên yếu tố thẩm mỹ hoàn hảo mà khi nuôi cá cảnh ai cũng mong muốn được ngắm nhìn.
Yếu tố đầu thì hoàn toàn do người nuôi quyết định cho phù hợp.
Yếu tố thứ 2 thì có thể tham khảo tại cửa hàng bán cá hay bắt đầu nuôi từ ít đến nhiều sao cho hồ nhìn thoáng đãng không quá chật chội,nhưng không quá loãng.
Yếu tố thứ 3 tôi xin trình bày 1 số kinh nghiệm sau.
Hiện nay phong trào nuôi cá rất thịnh hành nên tôi xin bắt đầu bằng những hồ có kích thước nhỏ thông dụng.
Hồ nhỏ để nuôi cá cảnh nên có kích thước tối thiểu 60cm x 40cm x 40cm trở lên.Hồ thông dụng nhất hiện nay là hồ 120cm x 40cm x 50cm.Gần như tất cả các tiệm làm hồ hay bán thiết bị sẽ trang bị 2 bộ lọc hộp nhựa cho 1 hồ cá.Đối với người mới bắt đầu sẽ nghĩ như thế là đủ để hút sạch chất thải của cá và nước sẽ trong.Thực tế thì điều đó đúng trong mấy ngày đầu.Sau khoảng 1 tuần thì mới nảy sinh vấn đề nước không còn trong nữa mà lại hơi đục nhờ nhờ,có mùi tanh,cá biếng ăn...biện pháp đầu tiên là thay nước và hầu như mỗi ngày mới duy trì được sự sống cho cá và cải thiện được phần nào độ trong của nước.Đó chỉ là biện pháp nhất thời,làm mất rất nhiều thời gian mà không phải lúc nào cũng cho kết quả tốt.Lý do bộ lọc nhựa 1 ngăn chỉ mới đáp ứng được hiệu quả lọc cơ học nhằm loại bỏ những cặn bã rắn,chất thải khi còn ở kích thước lớn mà chưa hay chỉ đáp ứng được 1 phần nhỏ ở dạng lọc sinh học.
Trong 1 hồ cá thì chất thải của cá & thức ăn là nguyên nhân trực tiếp thải ra các chất độc hại như ammonia (NH3), nitrite (NO2-).Đây là 2 chất độc hại gây cá chết hàng loạt trong thời gian ngắn.để loại bỏ khỏi nước ta không thể dùng phương pháp lọc cơ học.
Môi trường nước mới luôn có những vi sinh có lợi (VSCL) & vi sinh có hại (VSCH) tuy số lượng không nhiều.Khi bắt đầu thả cá,chất thải & thức ăn sẽ phân hủy trong nước tạo ra các chất độc hại,số lượng (VSCH) sẽ góp phần làm tăng sự phân hủy & thải thêm các chất có hại.Do (VSCL) số lượng không nhiều nên không thể hấp thu hoàn toàn các chất có hại để làm sạch môi trường nước.Do vậy nên khi mấy ngày đầu qua đi là môi trường nước trở nên ô nhiễm,các chất thải sau khi được hút lên bông lọc cũng tan rã thành những phần rất nhỏ mà bông lọc không thể giữ lại được.Hồ nước lúc này trở nên mờ đục như sương mù,có mùi tanh,khai..
Hộp lọc nhựa 1 ngăn chỉ có 1 lớp bông lọc,phía dưới có thể có 1 ít san hô hay vật liệu lọc khác.do nước dơ được bơm lên rồi chảy thấm qua bông lọc,qua lớp vật liêu lọc rồi chảy xuống hồ nên không đủ thời gian cho (VSCL) phân hủy.ngoài ra do lớp vật liệu lọc bên dưới không được ngâm hoàn toàn trong nước nên số lượng (VSCL) cũng phát triển rất hạn chế.Xét hiệu suất thì hộp lọc nhựa chỉ đạt hiệu suất tối thiểu so với công suất máy bơm.Máy bơm có công suất 1000 lít/h thì chỉ được lọc 1 lần cho 1000 lít/h.Giá thị trường hiện nay bộ lọc bao gồm máy bơm + hộp lọc khoảng 100.000 đồng/bộ,ta dùng 2 bộ là 200.000 đồng.Cách giải quyết vấn đề này như sau.
Đặt tiệm kính làm 1 bộ lọc tràn 5 ngăn,bơm 2 đầu,thoát nước ở ngăn giữa (NG) tận dụng hết chiều dài của hồ ( hồ dài 120cm thì làm hộp lọc dài 100cm cao 15cm rộng 15cm )
hồ cá 120cm kính 5mm thường chỉ làm cao 50cm,phần kiềng hồ khoảng 42cm kể từ đáy cho an toàn nhưng bạn có thể yêu cầu làm cao tối đa 60cm nhưng phần kiềng hồ thì chỉ ở mức 45cm sử dụng kính 8mm.phần làm cao thêm này dùng để che bớt bộ lọc kính cho thẩm mỹ mà không ảnh hưởng đến độ an toàn của hồ
Nguyên lý gồm
Ngăn đầu tiên (N1) là ngăn lọc cơ học bao gồm bông lọc mịn,bông lọc thô & san hô (SH)hay các loại gốm,sứ lọc (SL) nước sẽ thấm qua vật liệu lọc (VLL) dâng lên và tràn qua N2 (lọc sinh học)thấm qua bông lọc mịn,bông lọc thô,SH,SL,than hoạt tính..dâng lên & tràn qua NG tại ngăn này ta chỉ có bông lọc mịn.
Xét hiệu suất cùng 1 máy bơm thì tổng lưu lượng nước sẽ được lọc 3 lần trong 1 giờ.Nơi trú ngụ cho vi sinh được ngập hoàn toàn trong nước,diện tích cho vi sinh phát triển & phân hủy chất thải trong 2 ngăn gấp nhiều lần so với hộp lọc nhựa.Giá thành 1 bộ lọc bằng kính kích thước như trên khoảng 90.000 đồng/bộ.Máy bơm rời có cùng công suất khoảng 65.000 đồng/cái.tổng chi phí cho bộ lọc loại này là 220.000 đồng.chỉ riêng hiệu quả lọc cơ học đã gấp 3 lần so với bộ lọc hộp nhựa.Do lưu lượng nước đước lọc tốt,diện tích tiếp xúc không khí tăng cao nên có thể không cần đến máy oxy nếu nuôi mật độ vừa phải.
Nên sử dụng máy AP2000 thay cho mode 2500 thông dụng của bộ lọc nhựa,giá khoảng 80.000 đồng,để có công suất cao,hệ thống ống dẫn dùng bằng ống nước nhựa phi 21 nên chắc chắn & gọn hơn ống dạng ruột gà không đẹp,độ bền thấp,hay đóng cặn làn nghẹt ống.giá thành có tăng lên chút đỉnh (30.000 đồng cho 2 bơm)nhưng hiệu quả lâu dài xứng đáng hơn rất nhiều
Hồ mới nên đợi cho khô keo vài ngày rôi bắt đầu cho nước súc rửa sạch hồ.Cho nước mới theo ý muốn,cho bộ lọc chạy ngay.nếu có nước cũ,bông lọc,san hô từ hồ cá khác bỏ qua là tốt nhất.Nếu không có thể mua 4 gói men vi sinh cho vào.thả 1 ít cá chép mồi nhằm tạo chất thải cho vi sinh phát triển.theo dõi trong 10 ngày đầu thấy nước trong,không có mùi & trong hơn những ngày đầu thì có thể thả cá muốn nuôi.
Có thể rút ngắn thời gian thả cá khoảng 5 ngày bằng cách cho thêm chế phẩm men vi sinh,theo dõi thường xuyên,thay nước 30% mỗi ngày trong 10 đến 15 ngày đầu.
Ngoài ra còn rất nhiều hệ thống lọc tân tiến hơn nhưng xét góc độ người mới chơi cá cảnh và giá thành thì đây có lẽ là giải pháp tốt nhất.
Bài này TPA đã post bên ABV nay gởi lại SVC để anh em tham khảo.
Sẽ có rất nhiều câu hỏi xoay quanh vấn đề này,các bạn mới chơi cá cứ đặt câu hỏi mình sẽ trả lời hết khả năng.
